Petra Framework | Universiteit Utrecht

Niveaus (5)	LT1	LT2	LT3	LT4	LT5
	beginner	gevorderde	beginnend professional	professional	expert
Competenties (8)	Descriptoren ↓	Descriptoren ↓	Descriptoren ↓	Descriptoren ↓	Descriptoren ↓
1. Transfercompetentie
De kennis, vaardigheden en attitude die nodig zijn om teksten op een vereist niveau te vertalen in de hoofdtaal. De transfercompetentie omvat het vermogen om problemen van tekstbegrip en tekstproductie te herkennen en om deze problemen op een gepaste manier op te lossen en voor het uiteindelijke resultaat in te staan.
begrip bronteksten	kan bronteksten begrijpen	kan literaire bronteksten begrijpen	kan literaire bronteksten in detail begrijpen	-	-
identificatie van vertaalproblemen	kan vertaalproblemen identificeren	kan literaire vertaalproblemen identificeren	kan literaire vertaalproblemen op verschillende manieren oplossen	-	-
kennis van vertaalstrategieën	kent verschillende vertaalstrategieën	kan de implicaties van vertaalstrategieën doorzien en een geschikte vertaalstrategie bepalen	kan vertaalstrategieën bewust inzetten	-	-
productie doelteksten	kan een doeltekst produceren	kan een literaire doeltekst produceren	kan een literaire doeltekst produceren die voldoet aan de normen voor publicatie	-	-
verantwoording van de vertaling	-	kan individuele keuzes en beslissingen verantwoorden	-	kan diens vertaling als geheel verantwoorden	-
vertaalaanpak	-	kan verschillende manieren onderscheiden om een vertaling aan te pakken	kan diens eigen vertaalbenadering toelichten	kan een vertaalopvatting selecteren	kan over diens vertaalopvatting reflecteren in een voorwoord of commentaar bij een vertaling
literaire creativiteit	-	-	ontwikkelt de vaardigheid om oplossingen te vinden en keuzes te maken buiten aangeleerde procedures en methoden	kan oplossingen vinden en keuzes maken buiten aangeleerde procedures en methoden	optimale creatieve vaardigheid
2. Talige competentie
Grammaticale, stilistische en pragmatische beheersing van de brontaal en de doeltaal in het bijzonder op het gebied van lezen en schrijven
brontaalcompetentie	ERK B2 voor lezen ERK B2 voor lezen Can read articles and reports concerned with contemporary problems in which the writers adopt particular attitudes or viewpoints. Can understand contemporary literary prose.	ERK C1 voor lezen ERK C1 voor lezen Can understand long and complex factual and literary texts, appreciating distinctions of style. Can understand specialised articles and longer technical instructions, even when they do not relate to her/his field.	-	-	-
doeltaalcompetentie	ERK C1 voor lezen en schrijven ERK C1 voor lezen en schrijven Can understand long and complex factual and literary texts, appreciating distinctions of style. Can understand specialised articles and longer technical instructions, even when they do not relate to one’s field. Can express oneself in clear, well-structured text, expressing points of view at some length. Can write about complex subjects in a letter, an essay or a report, underlining what she/he considers to be the salient issues. Can select style appropriate to the reader in mind.	ERK C2 voor lezen en schrijven ERK C2 voor lezen en schrijven Can read with ease virtually all forms of the written language, including abstract, structurally or linguistically complex texts such as manuals, specialised articles and literary works. Can write clear, smoothly flowing text in an appropriate style. Can write complex letters, reports or articles which present a case with an effective logical structure which helps the recipient to notice and remember significant points. Can write summaries and reviews of professional or literary works.	-	-	-
literaire taal	kan (kenmerken van) literaire taal herkennen	kan literaire stijlen toepassen	kan een geschikte literaire stijl gebruiken	beheerst verschillende literaire stijlen adequaat	-
taalvariatie	kan taalvariatie herkennen	kan taalvariatie toepassen	kan een geschikte taalvariant gebruiken	-	-
3. Tekstcompetentie
De kennis van literaire genres en stijlen en de bekwaamheid om die kennis toe te passen bij de analyse van bronteksten en de productie van doelteksten.
tekstanalytische vaardigheden	kan bronteksten analyseren	kan literaire bronteksten analyseren	kan een vertaalrelevante analyse maken van een literaire tekst	-	-
kennis van literaire genres	kent genretradities in de doelliteratuur	kent genretradities in de bronliteratuur	kan omgaan met specifieke genres en teksttypes	specialiseert zich in minimaal één genre	-
kennis van stilistische kenmerken van een brontekst	-	kan stilistische kenmerken van een brontekst herkennen	kan verschillende stilistische kenmerken evalueren	-	-
toepassing van literaire technieken	-	kan creatief omgaan met specifieke uitdagingen van een tekst	kan literaire technieken toepassen	kan complexe literaire technieken toepassen	-
productie van doelteksten met stilistische bijzonderheden	-	kan een doeltekst produceren in een bepaalde stijl	kan creatieve oplossingen vinden en keuzes maken	kan doelteksten produceren in verschillende stijlen	-
redactionele vaardigheden	-	kan eigen tekst redigeren	kan teksten redigeren zodat ze geschikt zijn voor publicatie	kan teksten persklaar maken	-
machinevertaling en AI-gebruik	-	is op de hoogte van de ontwikkeling van machinevertaling en het gebruik van AI voor literaire teksten	kan de output van machinevertaling en AI-hulpmiddelen beoordelen	-	-
4. Heuristische competentie
Het vermogen om op een efficiënte manier de talige en thematische kennis te verzamelen die nodig is om een brontekst te begrijpen en een doeltekst te produceren; het vermogen naslagwerken en digitale informatiebronnen efficiënt te gebruiken; het vermogen tekstkritiek te beoefenen, tussen verschillende tekstedities te differentiëren en de consequenties voor de productie van een doeltekst in te zien.
referentiemateriaal zoeken	kan referentiemateriaal vinden	kan specifiek referentiemateriaal vinden	kan referentiemateriaal gebruiken op een manier die relevant is voor vertaling	-	-
zoeken op het internet	kan digitale zoekstrategieën toepassen	kan digitale zoekstrategieën vertaalrelevant toepassen	-	-	-
differentiëren tussen tekstedities	-	kan tekstedities onderscheiden	kan met tekstedities vertaalrelevant omgaan	-	-
kritisch apparaat gebruiken	-	kan kritische apparaat gebruiken	-	-	-
CAT-tools gebruiken	-	kent CAT-tools	kan CAT-tools gebruiken	-	kan een bijdrage leveren aan de ontwikkeling van CAT-tools voor literaire vertaling
5. Literair-culturele competentie
Het vermogen om kennis van de bron- en doelcultuur in te zetten bij het maken van een literaire vertaling. De term omvat ook het vermogen om om te gaan met culturele verschillen en om teksten te onderscheiden naar literaire stroming, school, periode en stijl.
situering van de brontekst	kan een brontekst plaatsen in de broncultuur	is in hoofdlijnen vertrouwd met de literaire traditie van de broncultuur	kent de literaire traditie van de broncultuur goed	-	-
situering van de doeltekst	-	ontwikkelt het vermogen om een doeltekst te situeren in het literaire bestel van de doelcultuur	kan de eigen vertaling situeren in de doelcultuur	kent de literaire vertaaltraditie van de doelcultuur	draagt bij tot de literaire vertaaltraditie van de doelcultuur
begrip van cultuurspecifieke elementen	kan cultuurspecifieke elementen herkennen	kan cultuurspecifieke elementen herkennen met het oog op vertaling	kan effectief omgaan met cultuurspecifieke elementen	-	-
interculturele vaardigheden	kan verschillen tussen bron- en doelcultuur herkennen	-	kan effectief omgaan met verschillen tussen bron- en doelcultuur	-	-
intertekstuele vaardigheden	-	kan intertekstuele referenties herkennen	kan effectief omgaan met intertekstuele referenties	-	-
6. Professionele competentie
Het vermogen kennis te vergaren over het beroepsveld en een attitude te ontwikkelen die daarbij past of verwacht wordt.
kennis van vakverenigingen	-	kent vakverenigingen kent vakverenigingen The translator knows of the existence of a translators’ association in his/her country and attends translators’ local / regional meetings & conventions.	beantwoordt aan de criteria om zich aan te sluiten bij een vakvereniging	kan een actieve rol opnemen in vakverenigingen	-
kennis van uitgeven	-	heeft globale kennis van het uitgeversveld en het publicatieproces	kent uitgevers van literaire vertalingen; kent imprints, fondsen en reeksen (fictie, jeugdliteratuur, etc.); kan leesrapporten schrijven	is op de hoogte van het uitgeefbeleid en van criteria voor selectie en programmatie	kent de criteria voor en kan bijdragen aan de oprichting van een fonds of reeks
kennis van literaire subsidies	-	is bekend met literaire subsidies is bekend met literaire subsidies The translator knows how to apply for grants from national, regional and/or communal institutions.	kan een beroep doen op literaire subsidies kan een beroep doen op literaire subsidies The translator applies for grants from national, regional and/or communal institutions.	kan regelmatig een beroep doen op literaire subsidies	-
kennis van juridische aspecten	is zich bewust van juridische aspecten	heeft globale kennis van copyright, verbintenissenrecht, wettelijke verplichtingen, tarieven etc. voor vertalers	kan onderhandelen over contracten	-	-
kennis van ethische aspecten	is zich bewust van ethische aspecten	kan reflecteren over ethische aspecten	kent professionele ethische codes en normen in bron- en doelcultuur en kan die toepassen kent professionele ethische codes en normen in bron- en doelcultuur en kan die toepassen The translator doesn’t change the contents of the works s/he translates. S/he doesn’t translate authors who have previously been translated by colleagues without conferring with these colleagues first. S/he doesn’t undercut currently accepted conditions of fees and royalties in her/his translation contracts. S/he doesn’t translate texts that propagate violations of human rights.	kan bijdragen aan de ontwikkeling van professionele ethische codes en normen	kan gezaghebbende ethische uitspraken doen
kennis van heersende vertaalopvattingen	kent literaire kritiek in de broncultuur	kent vormen en tradities van vertaalkritiek in de doelcultuur	kan het vertaaldebat volgen	neemt deel aan het vertaaldebat	-
netwerkvaardigheden	-	kan netwerkactiviteiten opzetten kan netwerkactiviteiten opzetten The translator knows about seminars and workshops for literary translators.	kan aan een netwerk deelnemen en de voordelen ervan benutten	kan een netwerk actief inzetten om vertalers en vertalingen te promoten	-
didactische vaardigheden	-	-	heeft elementaire didactische vaardigheden	heeft gevorderde didactische vaardigheden	kan opleiders opleiden kan opleiders opleiden The translator can give seminars and workshops for literary translators to pass on his/her acquired knowledge and skills.
verdere opleiding	-	-	volgt opfriscursussen volgt opfriscursussen The translator participates in seminars and workshops for literary translators.	-	geeft cursussen op het gebied van het vertalen
vaardigheden op het gebied van ondernemerschap	-	kent businessmodellen voor vertaalwerk	kan als beroepsvertaler een businessmodel implementeren	-	-
professionele vaardigheden	-	houdt zich aan deadlines	kan diens werk organiseren kan diens werk organiseren The translator knows and meets the deadlines of her/his translation contracts. S/he is familiar with formats like standard pages. S/he can produce sample translations for publishers. The translator can estimate the research a given translation project requires. S/he self-edits translations to publishable shape. If necessary s/he annotates his/her translations.	kan vertaalopdrachten verwerven en parateksten schrijven kan vertaalopdrachten verwerven en parateksten schrijven The translator comments on her/his translations in afterwords, progress reports and essays.	-
7. Evaluatieve competentie
Het vermogen om vertalingen, vertalers en het vertaalproces te beoordelen en te evalueren.
evaluatieve vaardigheden	kan vertaalkeuzes verantwoorden	kan de kwaliteit van andermans vertaling inschatten	kan de kwaliteit van andermans vertaling beoordelen	kan vertalingen systematisch beoordelen	-
selectie beoordelingsmethoden	-	-	kent vormen van beoordeling kent vormen van beoordeling There are numerous forms of assessment, developed in accordance with their function. Numerous juries of prizes have designed forms; publishers and literary foundations use criteria in order to give translators assignments or grants. In translation studies, a lot of models have been developed (cf. the entry ‘Translation Criticism’ by Outi Paloposki in the Handbook of Translation Studies, volume 3 (Ed. Yves Gambier and Luc van Doorslaer, John Benjamins 2012, pp. 184–190). An inspiring study might be Lance Hewson’s An Approach to Translation Criticism: Emma and Madame Bovary in Translation. Amsterdam/Philadelphia: John Benjamins 2011.	kan passende vormen van beoordeling selecteren	kan passende vormen van beoordeling inzetten
vertalingen vergelijken	kan verschillen tussen vertalingen herkennen	kan verschillen tussen vertalingen van dezelfde tekst interpreteren	kan verschillen tussen vertalingen beoordelen	kan vertaalkritiek uitoefenen	-
beoordeling van vertaalvaardigheid	-	-	ontwikkelt het vermogen om vertaalvaardigheid te beoordelen	kan het niveau van de vertaler inschatten kan het niveau van de vertaler inschatten The PETRA-E Framework itself conceives of translation competence as a total of the 8 subcompetences here presented. For key publications and the history of the notion ‘translation competence’ see the entry ‘Competence’ by Amparo Hurtado Albir in the Handbook of Translation Studies, volume 1 (Ed. Yves Gambier and Luc van Doorslaer, John Benjamins 2010, pp. 55-59).	kan vertaalexpertise doorgeven kan vertaalexpertise doorgeven Over the last decades the number of courses, workshops etc. in the field of literary translation in various countries of Europe has increased. The same holds true for more individually-oriented training models such as mentorships, most of which are given by experienced literary translators willing and able to pass on their expertise to beginning, young translators.
zelfreflecterend vermogen	kan reflecteren over eigen vertalingen	-	kan een inschatting maken van de eigen literaire vertaalvaardigheid	-	kan het eigen competentieniveau optimaal inschatten
8. Onderzoekscompetentie
Onderzoekscompetentie is het vermogen om methodisch onderzoek te doen naar vertalingen om de vertaalpraktijk te voeden
onderzoeksmethoden	-	kan onderzoeksmethoden gebruiken	-	-	-
kennis van vertaaltechnieken	-	kan vertaaltechnieken onderscheiden en benoemen	-	-	-
kennis van vertaaltheorieën	-	kent verschillende vertaaltheorieën	-	-	-
academische vaardigheden	-	kan vertalingen analyseren op een academisch niveau	-	-	-
kennis van vertaalwetenschappelijke paradigma's	-	kent verschillende vertaalwetenschappelijke paradigma's	begint bijdragen te leveren aan het vertaalwetenschappelijke debat	levert doorwrochte bijdragen aan het vertaalwetenschappelijke debat	levert innovatieve bijdragen aan het vertaalwetenschappelijke debat