De transfercompetentie bestaat
uit de kennis, vaardigheden en de
attitude die nodig zijn om teksten op
een vereist niveau te vertalen in de
moedertaal resp. de belangrijkste
taal. Ze omvat het vermogen om
problemen van tekstbegrip en
tekstproductie te herkennen en het
vermogen om deze problemen op
een gepaste manier op te lossen en
voor het uiteindelijke resultaat in
te staan.
begrip bronteksten
kan bronteksten begrijpen
kan literaire bronteksten begrijpen
kan literaire bronteksten in detail begrijpen
-
-
identificatie van vertaalproblemen
kan vertaalproblemen identificeren
kan literaire vertaalproblemen identificeren
kan literaire vertaalproblemen op verschillende manieren oplossen
-
-
kennis van vertaalstrategieën
kent verschillende vertaalstrategieën
kan (de implicaties van) vertaalstrategieën doorzien
-
-
-
toepassing van vertaalstrategieën
-
kan geschikte vertaalstrategie bepalen
kan (verschillende) vertaalstrategieën bewust inzetten
-
-
productie doelteksten
kan een doeltekst produceren
kan een literaire doeltekst produceren
kan literaire doeltekst produceren op publicabel niveau
-
-
verantwoording van de vertaling
-
kan individuele keuzes en beslissingen verantwoorden
-
kan haar/zijn vertaling als geheel verantwoorden
-
vertaalopvatting
-
kan onderscheiden tussen verschillende vertaalopvattingen
kan haar/zijn vertaalopvatting benoemen
kan een vertaalopvatting selecteren
kan over haar/zijn vertaalopvatting reflecteren in een voorwoord of commentaar bij een vertaling
literaire creativiteit
-
-
ontwikkelt de vaardigheid om oplossingen te vinden en keuzes te maken buiten aangeleerde procedures en methodes
kan oplossingen vinden en keuzes maken buiten aangeleerde procedures en methoden
optimale creatieve vaardigheid
2. Talige competentie
Talige competentie verwijst naar grammaticale, stilistische en pragmatische beheersing van de brontaal en de doeltaal in het bijzonder op het gebied van lezen en schrijven
‘Can read articles and reports concerned with contemporary problems in which the writers adopt particular attitudes or viewpoints. Can understand contemporary literary prose.’
‘Can understand long and complex factual and literary texts, appreciating distinctions of style. Can understand specialised articles and longer technical instructions, even when they do not relate to her/his field.’
‘Can understand long and complex factual and literary texts, appreciating distinctions of style. Can understand specialised articles and longer technical instructions, even when they do not relate to one’s field. Can express oneself in clear, well-structured text, expressing points of view at some length. Can write about complex subjects in a letter, an essay or a report, underlining what she/he considers to be the salient issues. Can select style appropriate to the reader in mind.’
‘Can read with ease virtually all forms of the written language, including abstract, structurally or linguistically complex texts such as manuals, specialised articles and literary works. Can write clear, smoothly flowing text in an appropriate style. Can write complex letters, reports or articles which present a case with an effective logical structure which helps the recipient to notice and remember significant points. Can write summaries and reviews of professional or literary works.’
-
-
-
literaire taal
kan (kenmerken van) literaire taal herkennen
kan literaire stijlen toepassen
kan een passende literaire stijl hanteren
beheerst verschillende soorten literaire stijl optimaal
-
taalvariatie
kan taalvarianten herkennen
kan taalvarianten toepassen
kan een passende taalvariant hanteren
-
-
3. Tekstuele competentie
De kennis van literaire genres en
stijlen en het vermogen om die
kennis toe te passen bij de analyse
van bronteksten en de productie van
doelteksten.
tekstanalytische vaardigheden
kan bronteksten analyseren
kan literaire bronteksten analyseren
kan vertaalrelevante analyse maken van een literaire tekst
-
-
kennis literaire genres
kent genretradities in de doelcultuur
kent genretradities in de broncultuur
kan omgaan met specifieke genres en teksttypes
specialiseert zich in minimaal één genre
-
kennis van stilistische kenmerken van een brontekst
-
kan stilistische kenmerken van een brontekst herkennen
kan verschillende stilistische kenmerken evalueren
-
-
toepassing van literaire technieken
-
kan creatief omgaan met specifieke uitdagingen
kan literaire technieken toepassen
kan complete literaire technieken toepassen
-
productie van doelteksten met stilistische bijzonderheden
-
kan een doeltekst produceren in een bepaalde stijl
kan op een creatieve manier oplossingen vinden en keuzes maken
kan doelteksten produceren in verschillende stijlen
-
redactionele vaardigheden
-
kan eigen tekst redigeren
kan teksten redigeren op een publicabel niveau
kan teksten persklaar maken
-
4. Heuristische competentie
Het vermogen om op een efficiënte
manier de talige en thematische
kennis te verzamelen die nodig is
om een brontekst te begrijpen en
een doeltekst te produceren; het
vermogen naslagwerken en digitale
informatiebronnen efficiënt te
gebruiken; het vermogen tekstkritiek
te beoefenen, tussen verschillende
tekstedities te differentiëren en de
consequenties voor de productie van
een doeltekst in te zien.
vermogen om te zoeken naar referentiemateriaal
kan referentiemateriaal vinden
kan specialistisch referentiemateriaal vinden
-
-
-
vermogen om te zoeken op het internet
kent digitale tools
kan digitale tools gebruiken
-
-
-
vermogen om referentiemateriaal te gebruiken
kan digitale zoekstrategieën toepassen
kan digitale zoekstrategieën vertaalrelevant toepassen
-
-
-
vermogen om bronteksten te documenteren
-
kan referentiemateriaal gebruiken
kan referentiemateriaal vertaalrelevant inzetten
-
-
vermorgen om te differentiëren tussen tekstedities
-
kan onderscheiden tussen tekstedities
kan met tekstedities vertaalrelevant omgaan
-
-
gebruik van kritische apparaten
-
kan kritische apparaten gebruiken
-
-
-
5. Literair-culturele competentie
Het vermogen om kennis van de
bron- en doelcultuur in te zetten bij
het maken van literaire vertalingen.
De term omvat ook het vermogen om
om te gaan met culturele verschillen
en het vermogen om teksten
te onderscheiden naar literaire
stroming, school, periode en stijl.
situering van de brontekst
kan een brontekst plaatsen in de broncultuur
kent een aantal literaire tradities in de broncultuur
kent literaire tradities in broncultuur goed
-
-
situering van de doeltekst
-
ontwikkelt het vermogen om een doeltekst te situeren in het literaire bestel van de doelcultuur
kan eigen vertaling situeren in de doelcultuur
kent literaire tradities van de doelcultuur
draagt bij tot literaire vertaaltraditie in de doelcultuur
begrip van cultuurspecifieke elementen
kan cultuurspecifieke elementen herkennen
kan cultuurspecifieke elementen vertaalrelevant herkennen
kan cultuurspecifieke elementen effectief inzetten
-
-
interculturele vaardigheden
kan verschillen tussen bron- en doelcultuur herkennen
-
kan effectief omgaan met verschillen tussen bron- en doelcultuur
-
-
intertekstuele vaardigheden
-
kan intertekstuele referenties herkennen
kan effectief omgaan met intertekstuele referenties
-
-
6. Professionele competentie
Het vermogen kennis te vergaren
over het beroepsveld en een attitude
te ontwikkelen die daarbij past of
verwacht wordt.
The translator knows of the existence of a translators’ association in his/her country and attends translators’ local / regional meetings & conventions.
The translator registers with his/her local tax office. S/he writes reminders and final warnings. S/he does her/his own accounting and budget planning and declares taxes.
The translator pays social security contributions.
The translator doesn’t change the contents of the works s/he translates. S/he doesn’t translate authors who have previously been translated by colleagues without conferring with these colleagues first. S/he doesn’t undercut currently accepted conditions of fees and royalties in her/his translation contracts. S/he doesn’t translate texts that propagate violations of human rights.
-
-
kennis van heersende vertaalopvattingen
kent literaire kritiek in de broncultuur
kent vomen en tradities van vertaalkritiek in de doelcultuur
kan het vertaaldebat volgen
neemt deel aan het vertaaldebat
-
netwerkvaardigheden
-
kan netwerkactiviteiten opzetten
kan aan een netwerk deelnemen en de voordelen ervan benutten
beschikt over een relevant netwerk
-
didactische vaardigheden
-
-
beschikt over elementaire didactische vaardigheden
The translator knows and meets the deadlines of her/his translation contracts. S/he is familiar with formats like standard pages. S/he can produce sample translations for publishers.
The translator can estimate the research a given translation project requires. S/he self-edits translations to publishable shape. If necessary s/he annotates his/her translations.
There are numerous forms of assessment, developed in accordance to their function. Numerous juries of prices have designed forms, publishers and literary foundations use criteria in order to give translators assignments or grants. In translation studies, a lot of models have been developed (cf. the entry ‘Translation Criticism’ by Outi Paloposki in the Handbook of Translation Studies, volume 3 (Ed. Yves Gambier and Luc van Doorslaer, John Benjamins 2012, pp. 184–190). An inspiring study might be Lance Hewsons An Approach to Translation Criticism: Emma and Madame Bovary in Translation. Amsterdam/Philadelphia: John Benjamins 2011.
kan passende vormen van beoordeling selecteren
kan passende vormen van beoordeling inzetten
vergelijking van vertalingen
kan verschillen tussen vertalingen zien
kan verschillen tussen vertalingen van dezelfde tekst interpreteren
kan verschillen tussen vertalingen evalueren
kan vertaalkritiek uitoefenen
-
beoordeling van vertaalvaardigheid
-
-
ontwikkelt het vermogen om vertaalvaardigheid te beoordelen
Over the last decades the number of courses, workshops etc. in the field of literary translation in various countries of Europe has increased. The same holds true for more individually-oriented training models such as mentorships, most of which are given by experienced literary translators willing and capable to pass on their expertise to beginning, young translators.
The PETRA-E Framework itself conceives of translation competence as a total of the 8 subcompetences here presented. For key publications and the history of the notion ‘translation competence’ see the entry ‘Competence’ by Amparo Hurtado Albir in the Handbook of Translation Studies, volume 1 (Ed. Yves Gambier and Luc van Doorslaer, John Benjamins 2010, pp. 55-59).
-
kan haar/zijn eigen competentieniveau optimaal inschatten
8. Onderzoekscompetentie
Onderzoekscompetentie is het
vermogen om methodisch onderzoek
te doen naar vertalingen.
onderzoeksmethoden
-
kan onderzoeksmethoden toepassen
-
-
-
kennis van vertaaltechnieken
-
kan vertaaltechnieken onderscheiden en benoemen
-
-
-
kennis van vertaaltheorieën
-
kent verschillende vertaaltheorieën
-
-
-
academische vaardigheden
-
kan vertalingen analyseren op een academisch niveau
-
-
-
grondige kennis van vertaalwetenschappelijke scholen
-
kent verschillende vertaalwetenschappelijke scholen
begint bijdragen te leveren aan het vertaalwetenschappelijke debat
heeft een stem in het vertaalwetenschappelijke debat